Franciszek Kozłowski i Jan Wita - Powstańcy Wielkopolscy z Kębłowa

Z okazji 93 rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego  oddajemy hołd wszystkim tym, którzy wywalczyli dla nas wolną Polskę. 

We wrześniu 1939 wraz z wkroczeniem wojsk niemieckich rozpoczęła się akcja represyjna ze strony władz okupacyjnych, zmierzająca do zastraszenia Polaków. Jedną z pierwszych akcji wymierzonych przeciwko Polakom w Kębłowie było wytypowanie spośród mieszkańców grupy zakładników. W krótkim czasie rozpoczęły się wysiedlenia Kębłowian, wywózka na roboty przymusowe do Niemiec, rewizje, aresztowania, przesłuchania, osadzanie w Forcie VII w Poznaniu, rozstrzelania, bądź skierowania do więzień i obozów koncentracyjnych.

Grupą Polaków szczególnie narażoną na szykany byli Powstańcy Wielkopolscy, tak właśnie jak Franciszek Kozłowski i Jan Wita. Oboje zostali przez Niemców aresztowani i uwięzieni w Forcie VII w Poznaniu. Przyczyna aresztowania nie była istotna, wszak byli Polakami, a przy tym także powstańcami.

Znane są ostatnie godziny życia Franciszka Kozłowskiego i Jana Wity. Swój los dzielili wspólnie z innymi Polakami i zostali straceni w Małej Górce koło Nekli.

Poniżej przytoczę słowa Pana Jerzego Osypiuka - historyka i regionalisty z Nekli

„W następstwie przypadkowego pożaru obory należącej do kolonistów niemieckich, którzy przejęli gospodarstwo po wysiedlonej rodzinie Majchrzaków z Małej Górki - nastąpiły we wsi i okolicy aresztowania. Władze okupacyjne uznały, że pożar powstał wskutek przygotowywanego od dłuższego czasu podpalenia, względnie sabotażu.  Aresztowani zostali mieszkańcy Małej Górki: Piotr Frąckowiak, Stefan Frąckowiak, Stanisław Wojtkowiak, Andrzej Cierzniewski, Antoni Kurpik, Jan Menes. Osadzono ich w areszcie we Wrześni, a następnie wywieziono do Fortu VII w Poznaniu. Po kilkudniowych przesłuchaniach spośród więźniów Fortu VII przygotowano transport liczący kilkudziesięciu mężczyzn. Wiązano ich po 5 w jednym szeregu, rozwiązywano, by po chwili zmienić ustawienie. Skrępowanych więźniów załadowano na dwie ciężarówki. Kolumna samochodów ruszyła w stronę Wrześni. Przez Podstolice i Opatówko zmierzała do Małej Górki. Według relacji Antoniego Urbaniaka powiązani skazańcy podprowadzani byli twarzą do ściany szczytowej spalonej obory. Egzekucję wykonywała grupa 10 żołnierzy. Stojący strzelali w głowę, klęczący - w plecy. W chwilę po oddaniu salwy, ciała zamordowanych osuwały się na ziemię. Widok był przerażający... W egzekucji tej życie oddało sześciu synów Ziemi Nekielskiej. Wśród nich Jan i Franciszek Majchrzakowie - bracia Wacława, właściciela gospodarstwa, wysiedlonego do Generalnej Guberni, złożyli najwyższą ofiarę na popiołach rodzinnej zagrody, w której urodzili się i wychowali. Wszystkim zamordowanym w Małej Górce przyszło zapłacić taką cenę tylko za to, że byli Polakami.

NAZWISKA ROZSTRZELANYCH

22 MAJA 1941r. W MAŁEJ GÓRCE zginęli:
Konstanty Bilażewski - inż., urodzony 15.09.1893 roku w Modliszewku pow. Gniezno, zamieszkały w Poznaniu. Był pośrednikiem w handlu zagranicznym. Aresztowany 12.03.1940 roku. Miał żonę Helenę z domu Pilarską.

Stefan Chwiałkowski - fryzjer, urodzony 20.09.1919 roku we Wrześni. Był kawalerem. Aresztowany 18 maja 1941 roku we Wrześni.

Andrzej Cierzniewski - rolnik, urodzony 26.11.1908 roku w Małej Górce. Aresztowany 18 maja w Małej Górce. Kawaler.

Artur Czermiński - urodzony 1.09.1881 roku w miejscowości Pogroszew, niedaleko Warszawy. Był właścicielem majątku ziemskiego w Charbinie i wójtem w Powidzu. Aresztowany 10 października 1939 roku. Miał córkę i syna.

Wincenty Domagała - organista w Opatówku, urodzony 15.01.1897 roku w Dochanowie pow. Żnin. Powstaniec wielkopolski. Aresztowany 18 maja 1941 roku w Zasutowie. Pozostawił żonę i czworo dzieci.

Stefan Duda - rolnik, urodzony 15.12.1879 roku w Niegolewie pow. Nowy Tomyśl. Aresztowany w Borowcach, pow. Radomsko. Był żonaty, miał jedną córkę.

Zygmunt Duszyński - urodzony 26.04.1880 roku w Pakości. Był emerytowanym inspektorem szkolnym w Poznaniu. W czasie okupacji pracował jako dozorca. Aresztowany wraz z synem 27.01.1941 roku w Poznaniu. Był żonaty. Miał córkę i dwóch synów.

Tadeusz Dybizbański - urodzony 22.07.1922 roku w Poznaniu. Aresztowany w Poznaniu. Kawaler, miał siostrę i brata.

Wojciech Gracjalny - robotnik rolny, urodzony 17.03.1921 roku w Sierakowie koło Strzałkowa. Był kawalerem, miał cztery siostry i dwóch braci. Aresztowany w lutym 1940 roku w Sierakowie

Leon Hyża - robotnik rolny, urodzony w Stępocinie 6.04.1921 roku. Pracował w gospodarstwie niemieckim w Małej Górce. Kawaler, miał dwóch braci. Aresztowany w Małej Górce 18 maja 1941 roku.

Ignacy Jamry - urodzony 29.01.1880 roku w Trzemesznie, pow. Krotoszyn. Był powstańcem wielkopolskim i inwalidą wojennym. Aresztowany w listopadzie 1939 roku, osadzony w Buchenwaldzie, skąd wrócił jesienią 1940 roku. Ponownie aresztowany wiosną 1941 roku. Miał syna i trzy córki.

Julian Kochowicz - kupiec, urodzony 19.11.1907 roku w Niemczech. Aresztowany w maju 1940 roku w Gostyniu; miał siostrę.

Franciszek Kozłowski - rolnik, urodzony 16.01.1885 roku w Berzynie. Powstaniec wielkopolski. Zamieszkiwał w Kębłowie, pow. Wolsztyn. Miał 3 córki i 3 synów.

Leon Kemnitz - nauczyciel, urodzony 17.10.1891 roku w Krosienie pow. Czarnków. Był kierownikiem szkoły w Kleszczewie. Miał żonę Annę z Bączkiewiczów oraz trzech synów i córkę. Aresztowany 21.05.1941 roku.

Edmund Lipczyński - kupiec, urodzony 27.11.1902 roku w Poznaniu. Mieszkał w Poznaniu.

Władysław Malinowski - robotnik, urodzony 8.06.1912 roku w Poznaniu i tam zamieszkały.

Jan Majchrzak - urodzony 19.10.1902 roku w Małej Górce. Syn prawowitego właściciela gospodarstwa. Aresztowany 20 maja 1941 roku w Mosinie. Posiadał żonę Marię z domu Czechowską i dwie córki.

Franciszek Majchrzak- rolnik, urodzony 27.10.1900 roku w Małej Górce, brat Jana Majchrzaka. Powstaniec wielkopolski. Aresztowany 19 maja 1941 roku w Bieganowie, pow. Września.

Stefan Nowak - stolarz, urodzony 28.07.1913 roku w Dąbrówce, pow. Oborniki. Aresztowany jesienią 1940 roku w Chodzieży. Był żonaty, miał jedną córkę.

Ignacy Okupniak - ogrodnik, urodzony 11.08.1872 roku w Kowalskim pow. Środa Wlkp. Aresztowany w listopadzie 1939 roku w Gulczewie, pow. Września. Miał dwie córki.

Tomasz Siwek - urodzony 19.12.1906 roku w Buchalinowie pow. Środa. W czasie okupacji, był robotnikiem rolnym w niemieckim gospodarstwie w Małej Górce i tam aresztowany.

Sylwester Szeszycki - urodzony 20.11.1904 roku w Powidzu. Był pisarzem w wójtostwie w Powidzu. Aresztowany 10 października 1939 roku. Był żonaty, miał jedną córkę.

Stanisław Świt - robotnik, urodzony 11.09.1903 roku w Środzie Wlkp. Był żonaty. Bezdzietny.

Marcin Wildaczyk - urodzony 12.10.1895 roku w Psarskich pow. Szamotuły. Był strażnikiem granicznym w Kopanicy pow. Wolsztyn. Aresztowany w 1940 roku. Był żonaty miał trzy córki.

Jan Wita - rolnik, urodzony 5.02.1889 roku w Kębłowie, pow. Wolsztyn. Powstaniec wielkopolski Aresztowany w październiku 1940 roku. Był żonaty i miał dwóch synów.

W Małej Górce władze samorządowe organizują co 5 lat większe uroczystości upamiętniające tamto tragiczne wydarzenie."

foto: WWW.panoramio.com

        http://www.nekla.eu/

        WWW.nekla.pl

Napisał: Bogdan Świetliński